اخبار و مقالات

خطرات ناشی از ولتاژ بالای برق فشارقوی بر کسی پوشیده نیست. دانستن اصول ایمنی و رعایت دقیق آن‌ها، برای پیشگیری از این خطرات و نجات جان انسان‌ها ضروری است. در این مطلب، به بررسی جامع نکات ایمنی هنگام کار با برق فشار قوی می‌پردازیم تا کارکنان این حوزه بتوانند با خیال راحت‌تر و ایمن‌تر به فعالیت خود ادامه دهند.

پیش از پرداختن به نکات ایمنی هنگام کار با برق فشار قوی، خوب است به این نکته اشاره کنیم که برق فشارقوی به جریان‌های الکتریکی با ولتاژ بیش از ۱۰۰۰ ولت اطلاق می‌شود. این سطح از انرژی الکتریکی نیازمند رعایت دقیق پروتکل‌های ایمنی است تا از بروز حوادث جبران‌ناپذیر جلوگیری شود.

همیت ایمنی هنگام کار با برق فشار قوی

ایمنی برق فشار قوی موضوعی است که هرگز نباید در آن سهل‌انگاری کرد. آمارها نشان می‌دهند که سالانه تعداد قابل‌توجهی از حوادث شغلی مرتبط با برق رخ می‌دهند که برخی از آن‌ها منجر به مرگ یا آسیب‌های جدی جسمی می‌شوند. برخلاف برق با ولتاژ پایین، برق فشارقوی می‌تواند حتی بدون تماس مستقیم و از طریق قوس الکتریکی نیز باعث ایجاد آسیب‌های جدی شود. اهمیت رعایت نکات ایمنی هنگام کار با برق فشار قوی از چند جنبه زیر قابل‌بررسی است:

1. حفظ جان انسان‌ها: مهم‌ترین دلیل رعایت اصول ایمنی، جلوگیری از آسیب‌های جانی است. برق‌گرفتگی ناشی از برق فشارقوی می‌تواند باعث ایست قلبی، سوختگی‌های شدید و حتی مرگ آنی شود
2. پیشگیری از خسارات مالی: حوادث برق فشارقوی می‌توانند خسارات مالی هنگفتی به تجهیزات، ساختمان‌ها و زیرساخت‌ها وارد کنند. آتش‌سوزی ناشی از این حوادث گاهی خسارات بسیار گسترده‌ای به بار می‌آورد
3. تداوم فعالیت‌های کاری: رعایت اصول ایمنی باعث می‌شود که پروژه‌ها بدون وقفه‌های ناشی از حوادث پیش بروند و بهره‌وری کاری افزایش یابد
4. کاهش هزینه‌های بیمه و درمان: با پیشگیری از حوادث، هزینه‌های درمانی و بیمه‌ای مرتبط با آسیب‌های شغلی کاهش می‌یابد
   برای تضمین ایمنی هنگام استفاده از کابل برق فشار قوی و دیگر تجهیزات مرتبط با آن، آموزش مداوم کارکنان و استفاده از تجهیزات استاندارد ضروری است. در ادامه به بررسی این تجهیزات می‌پردازیم.

تجهیزات ایمنی مورد نیاز

استفاده از تجهیزات حفاظت فردی مناسب، اولین و مهم‌ترین خط دفاعی در برابر خطرات برق فشارقوی است. این تجهیزات بسته به نوع فعالیت، میزان ولتاژ و شرایط محیطی متفاوت خواهند بود.

تابلوهای برق به عنوان بخشی حیاتی از سیستم‌های برقی به منظور توزیع و کنترل انرژی الکتریکی استفاده می‌شوند. در حوزه برق، دو نوع اصلی تابلو برق وجود دارد که به ترتیب  شناخته می‌شوند. این دو نوع تابلو برق با توجه به نیروی الکتریکی که قابلیت تحمل می‌کنند و نوع باری که در آن‌ها منتقل می‌شود، تفاوت‌های زیادی با یکدیگر دارند.

تابلو برق فشار ضعیف معمولاً برای توزیع و کنترل بارهای کوچکتر و خطوط کم ولتاژ (معمولاً تا 1000 ولت) استفاده می‌شود. این تابلوها در ساختمان‌ها، منازل، مراکز تجاری و صنعتی و سیستم‌های کوچک تولیدی به کار می‌روند. ضمناً تابلوهای برق فشار ضعیف بیشتر در معرض محیط‌های غیرخطرناک و کمتر پیچیده قرار می‌گیرند.

از طرف دیگر، تابلو برق فشار قوی برای توزیع بارها و کنترل سیستم‌های بزرگتر و خطوط با ولتاژ بالا (معمولاً بیش از 1000 ولت) استفاده می‌شود. این تابلوها در صنایع بزرگ، نیروگاه‌ها، پست‌های تقویت کننده و سیستم‌های انتقال برق بکار می‌روند. تابلوهای برق فشار قوی به دلیل ولتاژ بالا و پتانسیل خطر بیشتر نیازمند اجزا و تجهیزات حفاظتی و ایمنی پیشرفته‌تری هستند.

تعریف تابلو برق فشار قوی

تابلو برق فشار قوی یک تجهیز برقی است که برای توزیع و کنترل بارها و سیستم‌های بزرگتر و خطوط با ولتاژ بالا (معمولاً بیش از 1000 ولت) استفاده می‌شود. این تابلوها معمولاً در صنایع بزرگ، نیروگاه‌ها، پست‌های تقویت کننده و سیستم‌های انتقال برق مورد استفاده قرار می‌گیرند.

تابلو برق فشار قوی شامل اجزا و تجهیزاتی است که برای توزیع، حفاظت و کنترل انرژی الکتریکی در سیستم‌های بزرگ مورد استفاده قرار می‌گیرند. این اجزا شامل ترانس‌ها، کنتاکتورها و …، مقاومت‌ها، کندانسورها، سوئیچ‌ها، رله‌ها، فیوزها و ترمینال‌ها است.

تابلو برق فشار قوی بر اساس نیازمندی‌های سیستم و استانداردهای صنعتی طراحی و ساخته می‌شود. این تابلوها قادر به توزیع و مدیریت بارهای بزرگ و پیچیده، کنترل و حفاظت در برابر خطاهای مختلف نظیر اتصال کوتاه، افزایش جریان، نشت جریان و افت ولتاژ هستند.

با استفاده از اجزا و تجهیزات پیشرفته، تابلو برق فشار قوی قادر به انجام عملیات حفاظتی پیشرفته‌تری است. این عملیات شامل قطع برق سریع و دقیق در صورت وقوع خطا، کنترل و مدیریت تغییرات بار و ولتاژ، مانیتورینگ و کنترل دقیق سیستم برقی است.

قابلیت‌ها و وظایف تابلو برق

تابلو برق به عنوان یک تجهیز برقی، ویژگی‌های عمومی و قابل توجهی دارد که در زیر تعریف خواهم کرد:

1. توزیع و کنترل برق: تابلو برق برای توزیع و کنترل انرژی الکتریکی در یک سیستم برقی به کار می‌رود. این تابلوها با استفاده از اجزا و تجهیزات مختلف قادر به توزیع و مدیریت بارها، کنترل و حفاظت در برابر خطاها و ایجاد تنظیمات و کنترل‌های لازم در سیستم برقی هستند.
2. اجزا و تجهیزات: تابلو برق شامل اجزا و تجهیزات متنوعی است که برای اجرای وظایف مختلف در سیستم برقی استفاده می‌شوند. این اجزا شامل سوئیچ‌ها ، رله‌ها ، فیوزها، مقاومت‌ها، کندانسورها، ترانس‌ها و ترمینال‌ها می‌شود.
3. حفاظت و ایمنی: یکی از ویژگی‌های مهم تابلو برق، حفاظت و ایمنی است. این تابلوها برای جلوگیری از وقوع خطاها و حفاظت در برابر شرایط نامطلوب مانند اتصال کوتاه، افزایش جریان، نشت جریان و افت ولتاژ طراحی شده‌اند. از طریق استفاده از سیستم‌های حفاظتی و کنترلی مناسب، تابلو برق قادر به تشخیص خطاها و اعمال عملیات حفاظتی مناسب است.
4. قابلیت برنامه‌ریزی و کنترل: تابلو برق قابلیت برنامه‌ریزی و کنترل دقیق را فراهم می‌کند. با استفاده از مدارهای قابل برنامه‌ریزی و تکنولوژی‌های کنترلی پیشرفته، تابلو برق قادر به اجرای عملیات هوشمندانه و پیکربندی تنظیمات مختلف در سیستم برقی می‌باشد. این قابلیت به کاربران امکان می‌دهد تا عملکرد تابلو را به صورت دقیق و دلخواه تنظیم کرده و مدیریت موثرتری بر بارها و تغییرات ولتاژ و جریان داشته باشند. علاوه بر این، قابلیت برنامه‌ریزی به معنای انطباق تابلو برق با نیازهای سیستم و توانایی تنظیم پارامترها در طول زمان است، که باعث افزایش کارایی و بهره‌وری سیستم برقی می‌شود.

عرفی تجهیزات فشار قوی در صنعت برق

تجهیزات فشار قوی (High Voltage Equipment) از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین اجزای سیستم‌های قدرت در صنعت برق محسوب می‌شن. این تجهیزات وظیفه دارند ولتاژهای بالا را کنترل، انتقال، اندازه‌گیری و ایمن‌سازی کنند. بدون استفاده صحیح از این تجهیزات، پایداری، ایمنی و قابلیت اطمینان شبکه‌های برق صنعتی با خطر مواجه می‌شود.

نکات کلیدی در انتخاب تجهیزات فشار قوی

در پروژه‌های برق صنعتی، انتخاب تجهیزات فشار قوی باید بر اساس پارامترهای فنی، محیطی و استانداردهای ایمنی انجام شود. یک انتخاب اشتباه می‌تونه منجر به خسارات مالی، آسیب‌های جانی یا حتی خاموشی گسترده بشه. اینجا دقیقاً به نکاتی اشاره می‌کنیم که مهندس‌های حرفه‌ای و مشاوران پروژه در خرید تجهیزات فشار قوی مدنظر قرار می‌دن:

🧪 ۱. سطح ولتاژ کاری (Operating Voltage)

باید دقیقاً با سطح ولتاژ شبکه تطابق داشته باشه. تجهیزات فشار قوی در ولتاژهای استاندارد مثل ۳۳kV، ۶۳kV، ۱۳۲kV، ۲۳۰kV، ۴۰۰kV و ۷۶۵kV تولید می‌شن. استفاده از تجهیز نامناسب ممکنه به آرک الکتریکی یا خرابی ایزولاسیون منجر بشه.

💡 ۲. قدرت قطع کلید قدرت (Breaking Capacity)

برای انتخاب کلید قدرت (بریکر) باید توانایی قطع حداکثر جریان خطا در سیستم سنجیده بشه. مثلاً برای خطوط ۱۳۲kV، معمولاً بریکرهایی با قدرت قطع حداقل ۳۱.۵kA یا بیشتر مورد نیازند.

تجهیزات برق صنعتی فشار قوی به مجموعه‌ای از ابزار و ادوات گفته می‌شود که برای کنترل، توزیع، تبدیل و استفاده از برق صنعتی با ولتاژ بیش از 1 کیلو ولت به کار می‌روند. این تجهیزات نقش حیاتی در صنایع مختلف، معادن، حمل و نقل و توزیع برق ایفا می‌کنند.

• تبدیل ولتاژ برق: ترانسفورماتورها برای افزایش ولتاژ برق در نیروگاه‌ها و کاهش ولتاژ آن در مراکز مصرف به کار می‌روند.
• کنترل و قطع و وصل جریان برق: کلیدها، فیوزها و رله‌ها برای کنترل و قطع و وصل جریان برق در مدارهای الکتریکی فشار قوی استفاده می‌شوند.
• محافظت از تجهیزات و افراد: تابلوهای برق، مقره‌ها، بوشینگ‌ها و سیستم‌های ارتینگ برای حفاظت از تجهیزات و افراد در برابر خطرات برق صنعتی فشار قوی به کار می‌روند.
• انتقال برق: کابل‌ها و خطوط انتقال برق برای انتقال برق از نیروگاه‌ها به مراکز مصرف استفاده می‌شوند.